Historia

Miejska Biblioteka Publiczna w Chojnicach pod taką nazwą istnieje od 1948 r., jednak jej początki sięgają już 1946 r., kiedy to powstała Biblioteka Powiatowa. Pierwszą utworzoną w Chojnicach po zakończeniu II wojny światowej placówką biblioteczną była Biblioteka Powiatowa. Uroczyście otwarta została 15 października 1946 r. Siedzibę miała w budynku przy ul. Kościuszki 31, w którym mieściły się biura spółdzielni „Robotnik”. W lokalu urządzono wypożyczalnię i czytelnię. Zatrudnione zostały dwie osoby, a kierownikiem została Wanda Dąbrowska. W zachowanej Kronice Biblioteki Powiatowej w Chojnicach podawana jest nazwa Biblioteka Powiatowa, natomiast w opracowaniach dotyczących tego okresu funkcjonują nazwy: Powiatowa Biblioteka Powszechna lub Powiatowa Biblioteka Publiczna.

Biblioteka Powiatowa w swoich zbiorach posiadała woluminy zebrane podczas zbiórki książek przeprowadzonej 4 maja 1945 r. Natomiast w lipcu 1946 Wanda Dąbrowska wraz z Julianem Rydzkowskim, wtedy kierownikiem referatu kultury i sztuki starostwa, zakupiła w Krakowie pierwszy księgozbiór – 160 tomów za kwotę 30 tys. zł zebranych podczas Tygodnia Oświaty, zorganizowanego przez Powiatowy Ośrodek Krzewienia Kultury i Oświaty. Biblioteka tylko przez kilka miesięcy mieściła się przy ul. Kościuszki, bowiem już na początku maja 1947, w wyniku powiększenia się biur „Robotnika”, przeniesiona została na ul. Młyńską 26. Wraz z przeprowadzką pogorszyły się jej warunki lokalowe, tutaj dysponowała tylko jednym dużym pokojem, w którym po remoncie urządzona została wypożyczalnia i czytelnia.

W styczniu 1948 r. podczas zebrania Powiatowego Komitetu Bibliotecznego podkreślono, że konieczne jest uruchomienie punktu miejskiego. Postanowiono zarezerwować dla biblioteki miejskiej przylegające do powiatowej mieszkanie, które miało wkrótce zostać zwolnione. Biblioteka Miejska otwarta została 13 lutego 1948 r. Siedzibę uzyskała początkowo przy ul. Młyńskiej 26, obok powiatowej, a jej kierownikiem została Regina Strunicka. Tutaj podobnie istnieją rozbieżności co do nazwy. W Kronice Biblioteki Powiatowej w Chojnicach, jak i w Księdze pamiątkowej Biblioteki Miejskiej w Chojnicach prowadzonej w latach 1950-1975 podawana jest nazwa: Biblioteka Miejska, natomiast w opracowaniach podawana jest często obecnie obowiązująca nazwa: Miejska Biblioteka Publiczna. W niektórych opracowaniach podawana jest informacja, że Biblioteka Miejska pierwszą siedzibę miała przy ul. Grunwaldzkiej 6, jednak m.in. wpis w Kronice Biblioteki Powiatowej wskazuje, że na ul. Grunwaldzką obie biblioteki przeniesione zostały z ul. Młyńskiej na początku 1948 r. Ówczesne władze planowały przy ul. Grunwaldzkiej 6 uruchomić dom kultury. W październiku 1949 r. Powiatowa Rada Narodowa podjęła uchwałę o utworzeniu Powiatowego Domu Kultury, a jego otwarcie odbyło się w maju 1950. Trudno dzisiaj ustalić, jak długo w budynku PDK funkcjonowała Biblioteka Miejska. Wiadomo, że do 1957 r. zmieniała siedzibę – na pewno przeniesiona została do pomieszczeń sklepowych przy ul. Świerczewskiego 3, obecnie ul. Piłsudskiego 3. W niektórych opracowaniach podawana jest także ponownie ul. Kościuszki, a w Kronice Biblioteki Powiatowej brakuje informacji na ten temat. Biblioteka Powiatowa prawdopodobnie pozostała przy ul. Grunwaldzkiej.

Biblioteka Powiatowa w 1949 r. w budynku przy ul. Grunwaldzkiej 6.

Wystawa z okazji Tygodnia Oświaty Książki i Prasy w maju 1949 r. w Bibliotece Miejskiej.

Tak wyglądała Biblioteka Miejska w 1949 r. w budynku przy ul. Grunwaldzkiej 6.

Pod koniec 1957 r. doszło do połączenia Biblioteki Powiatowej i Biblioteki Miejskiej w Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną. Jej kierownikiem została Regina Strunicka, natomiast Wanda Dąbrowska przeszła na emeryturę. Wtedy biblioteka umieszczona została na parterze ratusza, gdzie otrzymała trzy pomieszczenia. W ratuszu placówka mieściła się przez 34 lata. Od tego momentu w PiMBP funkcjonowały następujące działy biblioteczne: wypożyczalnia dla dorosłych, w której wydzielony został kącik na wypożyczalnię dla dzieci, czytelnia, nowy dział gromadzenia i opracowania zbiorów oraz administracja. Po Reginie Strunickiej kierownikiem placówki w 1959 r. został Józef Kot. Następnie Jan Kubiński i Jerzy Schulz. Liczba pracowników biblioteki wzrastała – w 1960 zatrudnionych było 7 osób, w 1980 – 17 osób. W 1962 r. wypożyczalnia dla dzieci zaczęła funkcjonować jako odrębny dział, a Czytelnia ogólna, skierowana do młodzieży i dorosłych, samodzielnie zaczęła funkcjonować od 1967 r. W czytelni oprócz księgozbioru gromadzone były także ukazujące się wtedy gazety i czasopisma. Część kupowanej prasy była oprawiana w roczniki i jest przechowywana w magazynach do tej pory.

Wypożyczalnia w chojnickim ratuszu.

Tak wyglądał oddział dla dzieci w 1966 r.

Czytelnia w ratuszu w maju 1966 r., podczas obchodów Dni Oświaty Książki i Prasy.

Idea upowszechniania czytelnictwa zaowocowała tworzeniem w latach 1967-1987 filii bibliotecznych, które mieściły się głównie w budynkach prywatnych, często w domach bibliotekarek. Filii takich powstało siedem.

Reforma administracyjna w Polsce w 1975 r., która polegała na likwidacji powiatów i utworzeniu nowych 49 województw, miała także wpływ na bibliotekę. Z dniem 1 października Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna przemianowana została na Rejonową Bibliotekę Publiczną w Chojnicach, a nadzór merytoryczny przejęła od Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Toruniu Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy. W styczniu 1976, po przeniesieniu Urzędu Miejskiego do gmachu przy ul. 31 Stycznia, biblioteka otrzymała dodatkowe pomieszczenia na parterze ratusza.

W 1979 r., gdy nastąpił rozwój budownictwa wielorodzinnego, utworzona została biblioteczna Filia nr 6 przy ul. Młodzieżowej 35, w pomieszczeniach wynajętych od Spółdzielni Mieszkaniowej, tzw. blaszaku. Była to najbardziej prężnie działająca filia, w której widoczny był wzrost liczby czytelników i wypożyczeń. W 1989 r., ze względu na dużą liczbę najmłodszych czytelników odwiedzających filię, utworzony został tam także oddział dla dzieci, na który biblioteka otrzymała od Spółdzielni Mieszkaniowej drugie pomieszczenie. W latach 80. placówka zajmowała sześć pomieszczeń na parterze ratusza – dwa posiadała wypożyczalnia dla dorosłych, dwa czytelnia, jedno wypożyczalnia dla dzieci, w jednym był gabinet dyrektora. Natomiast na piętrze znajdował się dział gromadzenia i opracowania zbiorów oraz dział instruktorsko-metodyczny i administracja. Biblioteka od początku zajmowała się popularyzacją czytelnictwa, prowadziła działalność edukacyjną dla dzieci i młodzieży, organizowała okolicznościowe ekspozycje.

Zmiany ustrojowe po 1989 r. miały także wpływ na funkcjonowanie Rejonowej Biblioteki Publicznej. W 1990 biblioteka ponownie uzyskała statut biblioteki miejskiej i otrzymała nazwę Miejska Biblioteka Publiczna. Wtedy też zlikwidowana została Filia społeczno-polityczna nr 4, mieszcząca się przy ul. Młyńskiej 22. Natomiast w związku z planami przeniesienia Urzędu Miejskiego z gmachu przy ul. 31 Stycznia do ratusza, zapadła decyzja o przeprowadzce biblioteki do budynku Przedszkola nr 2 „Bajka” przy ul. Grunwaldzkiej 1a. Na potrzeby biblioteki zaadaptowano pomieszczenia piwniczne.

We wrześniu 1991 r. władze samorządowe ogłosiły po raz pierwszy konkurs na dyrektora MBP. Wygrała go Danuta Brunka. Przeprowadzka do nowych pomieszczeń przy ul. Grunwaldzkiej 1a nastąpiła na przełomie stycznia i lutego 1992 r. Biblioteka dysponowała w nowym obiekcie znacznie większym metrażem i siedmioma pomieszczeniami. W dwóch pokojach mieściła się wypożyczalnia dla dorosłych, w pozostałych: czytelnia, magazyn czasopism, wypożyczalnia i czytelnia dla dzieci oraz dział gromadzenia i opracowania zbiorów. Mieścił się tam także gabinet dyrektora. W piwnicy przedszkola MBP funkcjonowała prawie 15 lat – do końca 2006 r., kiedy to przeniesiona została do obecnej siedziby w wyremontowanym budynku poszpitalnym przy ul. Wysokiej 3.

W 1995 r., gdy odbyła się I Chojnicka Noc Poetów, MBP włączyła się w jej organizację, ogłaszając Chojnicki Konkurs Poetycki dla twórców nieprofesjonalistów. Rozstrzygnięcie oraz wręczenie nagród i wyróżnień nastąpiło 5 sierpnia, podczas pierwszej edycji Nocy. Od tego czasu konkurs organizowany jest co roku w ramach kolejnych edycji Chojnickiej Nocy Poetów, obecnie pod nazwą Ogólnopolski Konkurs Poetycki Jednego Wiersza. Od 1997 ukazuje się pokonkursowy tomik „Odblaski Nocy”, w którym zamieszczane są wiersze nagrodzone w konkursie i dostrzeżone przez jury.

W 1998 r., w związku z utworzeniem w Chojnicach oddziału zamiejscowego Politechniki Koszalińskiej i potrzebą stworzenia biblioteki dla studentów tej pierwszej szkoły wyższej w mieście, Zarząd Miasta podjął decyzję o rozbudowie Filii nr 6 przy ul. Młodzieżowej. Księgozbiór filii wzbogacony został o podręczniki i literaturę specjalistyczną dla studentów i w dodatkowym pomieszczeniu urządzono czytelnię. Część księgozbioru Politechnika wypożyczyła w formie depozytu. Głównym zadaniem filii pozostawała jednak obsługa czytelników z osiedli Hallera, 700-lecia i Rzepakowej. „Szóstka” obsługiwała studentów do końca 2006 r., kiedy po przeprowadzce MBP do obecnego obiektu księgozbiór dla studentów przeniesiony został do biblioteki głównej i utworzony nowy dział – Wypożyczalnia i Czytelnia Naukowa.

Reforma administracyjna w 1999 r., wprowadzająca nowy podział kraju na 16 województw i włączająca Chojnice do województwa pomorskiego, dla MBP oznaczała zmianę placówki pełniącej nadzór merytoryczny. Od tego czasu pełni go Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku, natomiast pod względem finansowym MBP cały czas podlega pod samorząd miejski. 1 stycznia 2005 r. biblioteka publiczna w Charzykowach, mająca siedzibę w tamtejszej szkole podstawowej, obok biblioteki szkolnej, stała się filią Miejskiej Biblioteki Publicznej. Władze gminy Chojnice w związku ze zmianą przepisów zdecydowały się przekazać prowadzenie biblioteki władzom miejskim. Placówka w Charzykowach funkcjonowała jako filia miejskiej biblioteki do końca 2015 roku. Z początkiem 2016 roku ponownie rozpoczęła działalność Gminna Biblioteka Publiczna w Charzykowach (w strukturach Gminnego Ośrodka Kultury w Chojnicach).

Kolejnym przełomowym momentem dla MBP była zmiana siedziby pod koniec 2006 r., biblioteka przeprowadziła się wtedy do obecnej siedziby we Wszechnicy Chojnickiej, w części zrewitalizowanego obiektu poszpitalnego. Projekt „Rewitalizacja zdegradowanych obiektów i otoczenia po byłym szpitalu w Chojnicach” z przeznaczeniem obiektu na cele edukacyjno-kulturalne i społeczne realizowany był od stycznia 2005 do października 2006 r. W ramach prac odrestaurowana została część zabytkowych obiektów przy ul. Wysokiej. Obiekt zyskał nazwę Wszechnicy Chojnickiej. Poszpitalne sale zostały przebudowane i dostosowane do potrzeb działów bibliotecznych. Na parterze przygotowane zostało pomieszczenie dla filii Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej, a dla Miejskiej Biblioteki Publicznej sale na parterze i na pierwszym piętrze. Na drugim piętrze umieszczono pomieszczenia administracyjne MBP, lokale dla organizacji społecznych i salę konferencyjną. W piwnicy natomiast m.in. magazyny czasopism i książek dla obu bibliotek. Zmieniony został również wygląd otoczenia, zarówno od strony ul. Wysokiej, jak i Okrężnej.

MBP we Wszechnicy Chojnickiej zyskała pomieszczenia o łącznej pow. 998,9 m2, nowocześnie urządzone i wyposażone, skomputeryzowane. Przeprowadzka trwała tylko miesiąc, od 2 listopada do 3 grudnia 2006 r. Uroczyste otwarcie Wszechnicy Chojnickiej nastąpiło 6 listopada 2006 r. Pracę rozpoczęły wtedy dwa nowe oddziały – Wypożyczalnia i Czytelnia Naukowa oraz Pracowni Internetowa – Mediateka. Później powstała jeszcze Pracownia Dokumentacji Regionalnej, która funkcjonuje przy czytelni.

Kolejną zmianą była likwidacja przydomowych filii. Taką decyzję podjęła w czerwcu 2007 r. Rada Miejska Chojnic, ze względu na wysokie koszty utrzymania tych punktów i niską frekwencję czytelników. Z końcem października tego roku przestało istnieć pięć przydomowych filii, a pozostała jedynie największa, nr 6, w blaszaku oraz filia w Charzykowach, utrzymywana przez władze gminy Chojnice. Księgozbiór zgromadzony w likwidowanych punktach liczył 45 tys. woluminów. Został on przez bibliotekarzy zinwentaryzowany i przewieziony do budynku wszechnicy. Część została w MBP, część trafiła do szkół, a część została sprzedana podczas kiermaszów książek.

Zgodnie z aktualnym statutem, MBP ma na celu rozwijanie i zaspokajanie potrzeb czytelniczych społeczeństwa oraz upowszechnianie wiedzy i rozwijanie kultury. Jej zadania to: gromadzenie i przechowywanie materiałów bibliotecznych książkowych, ikonograficznych oraz w wersji elektronicznej, zwłaszcza tych dotyczących regionu; udostępnianie zbiorów na miejscu i wypożyczanie do domu; prowadzenie działalności informacyjno-bibliograficznej; popularyzacja książki i czytelnictwa; współpraca z instytucjami upowszechniania kultury, stowarzyszeniami i organizacjami w rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb oświatowych, naukowych i kulturalnych społeczeństwa; archiwizowanie przekazywanych bibliotece materiałów z zakresu lokalnego dorobku kulturalnego; współdziałanie z bibliotekami szkół wyższych działających na terenie Chojnic. MBP może także prowadzić działalność dokumentacyjną, naukowo-badawczą, wydawniczą, edukacyjną, popularyzacyjną i instrukcyjno-metodyczną.

Obecne działy biblioteczne MBP:
– Wypożyczalnia Literatury Pięknej i Popularnej dla Dorosłych
– Wypożyczalnia i Czytelnia dla Dzieci
– Czytelnia i Informacja Biblioteczna
– Pracownia Dokumentacji Regionalnej
– Wypożyczalnia i Czytelnia Naukowa
– Pracownia Internetowa – Mediateka
– Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów

(Tekst jest fragmentem artykułów: Anna Maria Zdrenka „Historia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chojnicach”, w: Kwartalnik Chojnicki, nr 1 (2012), s. 7-27 ; Anna Maria Zdrenka „Miejska Biblioteka Publiczna dzisiaj i jutro”, w: Kwartalnik Chojnicki, nr 1 (2012), s. 28-40).